25 filmów Bollywood, które łamią społeczne tabu w Indiach

W Indiach mówi się, że kino to nie tylko rozrywka – to część kultury, lustro społeczeństwa, a czasem… rewolucja. Przez lata Bollywood opowiadało głównie o miłości, rodzinie i marzeniach. Ale co się dzieje, gdy filmy zaczynają zadawać trudne pytania? Gdy zamiast marzeń pokazują rzeczywistość, którą wielu wolałoby przemilczeć? W tym zestawieniu zebrałam 25 filmów Bollywood, które łamią społeczne tabu – poruszają tematy uznawane w Indiach za wstydliwe, kontrowersyjne albo wręcz zakazane. Menstruacja, homoseksualność, przemoc domowa, surogacja, nieplanowana ciąża, starość, dysleksja – to tylko niektóre z nich. I choć każdy z tych filmów robi to w inny sposób – poprzez komedię, dramat, thriller czy melodramat – łączy je jedno: odwaga, by mówić na głos o tym, co zwykle przemilczane.

---

1) Toilet: Ek Prem Katha (2017)

Reżyser: Shree Narayan Singh

Film opowiada historię młodego małżeństwa z małej wioski, w której kobieta odmawia życia bez dostępu do toalety. Główny bohater postanawia stawić czoła tradycjom i systemowi, by zbudować żonie toaletę, co staje się symbolem walki o godność kobiet. Produkcja porusza temat braku podstawowej infrastruktury sanitarnej w Indiach i obnaża hipokryzję społeczeństwa.

---

2) Pad Man (2018)

Reżyser: R. Balki

Film inspirowany prawdziwą historią Arunachalama Murugananthama – wynalazcy taniej maszyny do produkcji podpasek. Główny bohater podejmuje walkę ze społecznym tabu wokół menstruacji, aby poprawić warunki higieny kobiet na wsi. Pad Man łączy temat edukacji zdrowotnej z historią odwagi i miłości.
Ciekawostka: wcześniej temat ten poruszył film Phullu (2017), ale bez takiej skali promocji.

---

3) Shubh Mangal Zyada Saavdhan (2020)

Reżyser: Hitesh Kewalya

To komedia romantyczna o dwóch mężczyznach zakochanych w sobie, którzy muszą stawić czoła konserwatywnej rodzinie jednego z nich. Film odważnie przedstawia temat homoseksualności w społeczeństwie indyjskim i korzysta z humoru, by oswajać widza z niełatwym tematem. To jeden z pierwszych mainstreamowych filmów Bollywood pokazujących męską parę jako pełnoprawnych bohaterów romansu.

---

4) Ek Ladki Ko Dekha Toh Aisa Laga (2019)

Reżyser: Shelly Chopra Dhar

Młoda kobieta ukrywa przed rodziną, że kocha kobietę, bo boi się ich reakcji. Film ukazuje wewnętrzną walkę między potrzebą akceptacji a prawem do miłości i wolności. To subtelna, wzruszająca opowieść o coming oucie i rodzinnych więzach.

---

5) Badhaai Do (2022)

Reżyser: Harshavardhan Kulkarni

Gej i lesbijka decydują się na małżeństwo „na pokaz”, by móc w spokoju prowadzić swoje prawdziwe życie i uniknąć presji społecznej. W miarę rozwoju fabuły bohaterowie zaczynają rozumieć wagę otwartości, akceptacji i solidarności. Film mówi o podwójnej tożsamości, jaką wielu queerowych osób musi przyjmować w Indiach.

---

6) Chandigarh Kare Aashiqui (2021)

Reżyser: Abhishek Kapoor

Sportowiec zakochuje się w pewnej instruktorce fitness, nie wiedząc, że jest ona transpłciowa. Gdy prawda wychodzi na jaw, mężczyzna musi skonfrontować się z własnymi uprzedzeniami. Film porusza temat akceptacji tożsamości płciowej w bardzo bezpośredni, choć komercyjny sposób.

---

7) Kya Kehna (2000)

Reżyser: Kundan Shah

Młoda dziewczyna zachodzi w ciążę poza małżeństwem i decyduje się urodzić dziecko, mimo presji ze strony rodziny i społeczeństwa. Film wywołał kontrowersje w momencie premiery, bo przełamywał stereotypy dotyczące „właściwego” zachowania kobiet. Do dziś uchodzi za jeden z pierwszych filmów Bollywood, który tak otwarcie mówił o samotnym macierzyństwie.

---

8) Salaam Namaste (2005)

Reżyser: Siddharth Anand

Para Hindusów mieszka razem w Australii bez ślubu, co już samo w sobie łamie tradycyjne schematy. Kiedy pojawia się nieplanowana ciąża, muszą przedefiniować swoje podejście do odpowiedzialności i relacji. Film pokazywał zachodni styl życia jako wybór nowego pokolenia Hindusów.

---

9) Good Newwz (2019)

Reżyser: Raj Mehta

Dwie pary starające się o dziecko metodą in vitro zostają omyłkowo poddane zapłodnieniu z nieodpowiedniego materiału genetycznego. Choć komediowy ton dominuje, film mówi o bezpłodności, presji na posiadanie dzieci i technologii wspomaganego rozrodu. Dla wielu widzów była to pierwsza okazja, by zobaczyć temat IVF w lekkiej, ale wyraźnej formie.

---

10) Chori Chori Chupke Chupke (2001)

Reżyser: Abbas-Mustan

Bogata para, nie mogąc mieć dzieci, decyduje się na wynajęcie surogatki – dziewczyny pracującej jako prostytutka. Temat surogacji został pokazany z bollywoodzkim dramatyzmem i melodramatem, ale i tak był szokujący jak na swoje czasy. To jeden z pierwszych filmów Bollywood poruszających temat wynajętego macierzyństwa.

---

11) Mimi (2021)

Reżyser: Laxman Utekar

Młoda kobieta decyduje się zostać surogatką dla pary z zagranicy, ale gdy ta porzuca dziecko, zostaje sama z trudną decyzją. Film porusza moralne dylematy, uprzedzenia społeczne i temat bycia samotną matką z wyboru. Choć fabuła oparta jest na francuskim filmie, indyjski kontekst dodaje jej głębi.

---

12) Vicky Donor (2012)

Reżyser: Shoojit Sircar

Młody chłopak zostaje dawcą spermy, a jego działalność staje się źródłem nieporozumień i napięć, zwłaszcza gdy się zakochuje. Film z przymrużeniem oka, ale odważnie pokazuje temat, o którym w Indiach mówi się szeptem – dawstwo nasienia. Produkcja była przełomowa dla tematów prokreacyjnych w indyjskim kinie.

---

13) Lipstick Under My Burkha (2016)

Reżyser: Alankrita Shrivastava

Cztery kobiety – młode i starsze – buntują się przeciwko ograniczeniom nakładanym na nie przez społeczeństwo, religię i mężczyzn. Film był przez pewien czas zakazany w Indiach za „zbyt kobiecą perspektywę”. To mocny, symboliczny głos o pragnieniach, seksualności i wolności kobiet.

---

14) Thappad (2020)

Reżyser: Anubhav Sinha

Główna bohaterka postanawia rozwieść się z mężem po tym, jak uderzył ją raz na przyjęciu. Otoczenie próbuje bagatelizować incydent, ale dla niej to punkt graniczny. Film zadaje pytanie: ile przemocy można uznać za „normalną”?

---

15) Darlings (2022)

Reżyser: Jasmeet K. Reen

Młoda kobieta, która pada ofiarą przemocy domowej, planuje zemstę wraz ze swoją matką. Choć opowiedziana z czarnym humorem, historia jest pełna goryczy i społecznej refleksji. To feministyczny manifest w przebraniu thrillera.

---

16) Pink (2016)

Reżyser: Aniruddha Roy Chowdhury

Trzy kobiety zostają wplątane w sprawę sądową po tym, jak jedna z nich uderza mężczyznę w samoobronie. Adwokat (grany przez Amitabha Bachchana) staje w ich obronie, wypowiadając słynne: „Nie znaczy nie”. Film miał ogromny wpływ na dyskusję o zgodzie seksualnej w Indiach.

---

17) Section 375 (2019)

Reżyser: Ajay Bahl

Znany reżyser zostaje oskarżony o gwałt, a sprawa trafia do sądu. Film balansuje na granicy moralności i litery prawa, zadając niewygodne pytania o to, komu wierzymy i dlaczego. Zaskakujący zwrot akcji sprawia, że widz do końca nie wie, gdzie leży prawda.

---

18) Article 15 (2019)

Reżyser: Anubhav Sinha

Młody oficer policji trafia do wioski, gdzie odkrywa brutalny system kastowy i śledztwo w sprawie zaginięcia trzech dziewcząt. Film inspirowany prawdziwymi wydarzeniami porusza temat marginalizacji, przemocy wobec dalitów i obojętności władzy. To jeden z najważniejszych społecznych manifestów współczesnego Bollywoodu.

---

19) Oh My God (2012)

Reżyser: Umesh Shukla

Właściciel sklepu pozywa… samego Boga po tym, jak jego biznes zostaje zniszczony w trzęsieniu ziemi i ubezpieczyciel odmawia wypłaty. Film krytykuje komercjalizację religii, ślepą wiarę i hipokryzję instytucji religijnych. To satyra, która zadziwiła skalą swojej odwagi.

---

20) Shubh Mangal Saavdhan (2017)

Reżyser: R.S. Prasanna

Romantyczna komedia o parze narzeczonych, która musi zmierzyć się z problemem zaburzeń erekcji u mężczyzny – temat wyjątkowo rzadko poruszany w indyjskim kinie. Film ukazuje, jak presja kulturowa, wstyd i brak edukacji seksualnej wpływają na relacje. Dzięki humorowi i świetnemu aktorstwu udało się oswoić temat, który w Indiach często pozostaje tematem milczenia.

---

 

21) Dum Laga Ke Haisha (2015)

Reżyser: Sharat Katariya

Niedojrzały chłopak z konserwatywnej rodziny zostaje zmuszony do ślubu z „za grubą” jak na jego gusta, ale inteligentną i pewną siebie kobietą. Film opowiada o samoakceptacji, dyskryminacji ze względu na wygląd i dojrzewaniu do miłości. To ciepła, dowcipna, ale bardzo ważna historia o łamaniu stereotypów wokół kobiecego ciała.

---

22) Badhaai Ho (2018)

Reżyser: Amit Ravindernath Sharma

Młody chłopak dowiaduje się, że jego rodzice – już w wieku dojrzałym – spodziewają się kolejnego dziecka, co staje się powodem wstydu i społecznego skandalu. Film w przewrotny sposób ukazuje hipokryzję społeczeństwa, które gloryfikuje macierzyństwo, ale tylko do pewnego wieku. To błyskotliwa opowieść o seksualności osób starszych, wstydzie, rodzinnym dojrzewaniu i redefinicji pojęcia „normalnej rodziny”.

---

23) Chhapaak (2020)

Reżyser: Meghna Gulzar

Film oparty na prawdziwej historii Laxmi Agarwal – dziewczyny, która padła ofiarą ataku kwasem. Chhapaak pokazuje nie tylko brutalność tego aktu przemocy, ale też walkę o sprawiedliwość, rehabilitację i odzyskiwanie poczucia własnej wartości. To mocny, poruszający głos w sprawie przemocy wobec kobiet i stygmatyzacji ofiar.

---

24) Jolly LLB (2013)

Reżyser: Subhash Kapoor

Młody, przeciętny prawnik podejmuje się sprawy przeciwko wpływowemu adwokatowi i skorumpowanemu systemowi, ujawniając niesprawiedliwość wobec zwykłych ludzi. Film, choć utrzymany w pół-komediowej tonacji, demaskuje opieszałość, układy i klasowość w indyjskim sądownictwie. Porusza też tabu związanego z bezsilnością najbiedniejszych wobec prawa.

---

25) Taare Zameen Par (2007)

Reżyser: Aamir Khan

Ośmioletni chłopiec z dysleksją zostaje niezrozumiany przez rodzinę i szkołę, dopiero empatyczny nauczyciel odkrywa jego potencjał. Film porusza temat tabu, jakim w Indiach długo była dysleksja i inne zaburzenia neurorozwojowe – dzieci z trudnościami traktowano jako leniwe i niegrzeczne. Taare Zameen Par zrewolucjonizował sposób, w jaki indyjskie społeczeństwo zaczęło mówić o edukacji i empatii.
Ciekawostka: w 2025 roku ukazał się film Sitaare Zameen Par, który również reżyserował Aamir Khan – tym razem opowiadając o dzieciach z zespołem Downa i ich szkolnej drużynie sportowej. Film miał być duchową kontynuacją tematu inkluzywności w edukacji, ale został przyjęty z mieszanymi opiniami.

---

Każdy z tych filmów pokazał, że kino może być czymś więcej niż tylko ucieczką od rzeczywistości. Bollywood, choć często kojarzone z kolorowymi piosenkami i miłosnymi historiami, od lat mierzy się też z tematami trudnymi, bolesnymi i niewygodnymi. I nawet jeśli nie wszystkie produkcje były idealne, każda z nich otworzyła drzwi do rozmów, które wciąż w wielu domach są szeptane, a czasem w ogóle się nie toczą.

A Wy? Który z tych filmów zrobił na Was największe wrażenie i dlaczego?